Pranie pieniędzy z nie do końca legalnych i zgodnych z prawem interesów, a nawet finansowanie terroryzmu, jest traktowane w sposób niezwykle poważny przez Unię Europejską. Świadczyć mogą o tym częste zmiany i zaostrzanie kar dla osób, które zdecydowały się na złamanie prawa. Ostatnią zmianą jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r.
Polski prawodawca jednak nie pozostaje w cieniu, co można zauważyć po nowej ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Czego można się po niej spodziewać i jak wpłynie ona na rynek biznesu? Zachęcamy do zapoznania się z informacjami na temat regulacji, które mogą mieć znaczenie dla Twojej firmy.
Kto powinien zainteresować się tematem?
Oczywiście wszyscy, ponieważ im większa wiedza na temat obecnego prawa, tym lepiej dla biznesu i czynności rozwojowych. Jednak pewne grupy muszą koniecznie wprowadzić nowe procedury, a należą do nich m.in. takie instytucje obowiązane jak:
- banki i ich oddziały (również zagraniczne oraz powiernicze),
- instytucje finansowe i kredytowe,
- instytucje płatnicze (płatności elektroniczne także),
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- biura usług płatniczych i agenci rozliczeniowi,
- firmy inwestycyjne,
- przedsiębiorcy kantorowi (w tym internetowe działalności),
- spółki prowadzące rynki regulowane,
- zakłady ubezpieczeń,
- fundusze inwestycyjne,
- bukmacherzy,
- pośrednicy nieruchomości,
- w ograniczonym zakresie: notariusze, adwokaci, radcy prawni, doradcy podatkowi,
- przedsiębiorcy zajmujący się tworzeniem jednostek organizacyjnych,
- osoby pełniące funkcję członka zarządu spółki,
- jednostki zajmujące się prowadzeniem wirtualnego biura,
- przedsiębiorcy przyjmujący w gotówce powyżej 10 tysięcy euro, nawet przy wiązanych transakcjach.
Jak widać, lista jest naprawdę długa i momentami kontrowersyjna, jednak biorąc pod uwagę wiele możliwości prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, prawodawca musi zabezpieczyć się na każdą ewentualność, tak aby przeciwdziałanie praniu pieniędzy w jego przedsiębiorstwie było skuteczne i sprawne.
Obowiązki i procedura zgłaszania nieprawidłowości
W pierwszej kolejności należy wyznaczyć członka zarządu, który odpowiedzialny będzie m.in. za wdrożenie obowiązkowej procedury. Następnym krokiem jest utworzenie kadry kierowniczej. Jej zadaniem będzie wykonywanie obowiązków ustawowych (np. przeprowadzenie i aktualizacja ocen ryzyka lub stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, w tym weryfikowanie kontrahentów). Wszystkie spółki prawa handlowego poza spółkami partnerskimi i publicznymi spółkami akcyjnymi, zobowiązane są do przekazywania informacji o beneficjentach rzeczywistych.
Jeśli w firmie dochodzi do nieprawidłowości finansowych lub prawnych, każdy pracownik i kontrahent powinien posiadać możliwość anonimowego zgłoszenia zaistniałej sytuacji do kierownika. Proces ten nazywany jest przez Ustawę Whistleblowingiem.
Dlaczego firmy muszą wprowadzić taką formę anonimowych procedur zgłaszania nieprawidłowości? Ponieważ większość pracowników w obawie o konsekwencje lub zemstę swoich kolegów i przełożonych, nie decydowała się na informowanie szefostwa na temat zaistniałej sytuacji. Dzięki temu otrzymują oni możliwość szybkiego reagowania, które nie będzie obarczone zagrożeniem.
Kary przewidziane w ustawie
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu przedstawia także regulacje, określające również konsekwencje niedopilnowania wszystkich wymienionych wyżej czynności. Ustawodawca w tym wypadku grozi m.in. takimi karami jak:
- zabraniem koncesji, zezwolenia lub nawet wykreśleniem z rejestru działalności regulowanej,
- publikacja informacji o naruszeniu ustawy w BIP,
- kary pieniężne do wysokości dwukrotności kwoty osiągniętej korzyści lub unikniętej straty; jeśli nie jest możliwe ustalenie – do kwoty 1 mln euro (w przypadku kantorów, instytucji finansowych, pożyczkowych i banków, kara może wynosić nawet 5 mln euro lub 5% obrotu wykazanego w sprawozdaniu).
Warto przygotować swoją firmę w związku z nowymi przepisami. I zdawać sobie sprawę, że system AML należy dopasować do wielkości przedsiębiorstwa. Np. system analityczny AML dla małych i średnich firm będzie inny niż rozwiązanie AML dla mikrofirm czy dla korporacji – należy zwracać na to uwagę.
